Noong Nhai là một bản nhỏ thuộc tỉnh Điện Biên, cách trung tâm thành phố khoảng 5km theo hướng cửa khẩu Tây Trang, đi theo đường quốc lộ 279. Bản thuộc xã Thanh Xương nổi tiếng là một vùng đất có lịch sử đầy hào hùng nhưng cũng chảng kém cạnh bi tráng. Lịch sử được viết bởi máu và nước mắt. Vào ngày 25/04/1954, máu của hàng trăm người dân vô tội đã đổ xuống trong vụ thảm sát vô nhân tính mà giặc Pháp ngụy dùng bom napan nã xuống mảnh đất này.

Noong Nhai đầy bi thương của lịch sử

Bia hận thù Noong Nhai

Cuối năm 1953, Pháp tổng tấn công Điện Biên Phủ, quân lính nhảy dù xuống chiếm đóng và càn quét người dân vô tội, dồn họ vào các trại tập trung.
Và trại tập trung ở Noong Nhai là nơi lớn nhất với tổng cộng hơn 3000 người dân tộc đến từ bản Mường Thanh, Noong Luống, Pom Loi, Bôm La, bản Khá, Thanh An, Noong Hẹt… Và cả những bản vùng cao như Núa Ngam, Pú Nhi cũng bị giặc bắt về trại.

Mục đích của chúng vô cùng tàn độc và nham hiểm: tách người dân khỏi kháng chiến, lấy người sống làm bia đỡ đạn khi cuộc chiến bùng nổ.
Và điều gì đến cũng phải đên, khoảng 2h chiều ngày 25/4/1954, giặc Pháp cùng nhiều máy bay đã dội boom, thẳng lên đầu người dân vô tội. Chỉ trong khoảng 30 phút thôi nhưng đã tước đi sinh mạng của 444 con người mà chủ yếu là người già, phụ nữ và trẻ em tay không tấc sắc trong trại tập trung Noong Nhai.

Noong Nhai ngày nay...

Ngày nay, chính phủ đã cho xây dựng khu tưởng niệm những người dân vô tội đã bị tước đi sinh mạng bởi bom đạn của giặc Pháp tại quốc lộ 279 - con đường trọng yếu xuyên sang nước bạn Lào. Bia có vị trí thuộc địa phận xã Thanh Xương.

Trong khu tưởng niệm, nổi bật nhất chính là bức tượng miêu tả hình tượng một người phụ nữ dân tộc Thái đang ôm ấp đứa con thơ đã bị bom giết chết. Bức tượng khiến bất kỳ ai nhìn vào cũng đau lòng khi thể hiện nỗi đau mất con của những người mẹ hiền và qua đó nhắc nhở thế hệ con cháu mãi mãi khắc sâu lịch sử.

Hơn 60 năm đã trôi qua cũng đã phần nào hàn gắn được những vế thương lòng của người dân Noong Nhai. Chiến tranh lùi xa để giờ đây tập trung vào phát triển kinh tế, vươn lên thoát khỏi sự đói nghèo. Bộ mặt chung của nơi này đang dần dần thay đổi với nhiều công trình bê tông kiên cố đã được xây dựng.

Trong suốt nhiều năm liền, bản Noong Nhai luôn giữ vững cho mình danh hiệu bản văn hóa tiêu biểu. Mảnh đất đầy đau thương này vẫn luôn gìn giữ những giá trị từ văn hóa đế phong tục tập quán bản địa độc đáo tại 80 hộ dân tộc Thái. Bản cũng ngày càng nhận được sự chú ý của nhiều khách thăm quan trong và ngoài nước để tìm về một phần lịch sử khi đặt chân lên Điện Biên.