Phân bố nhiều ở các tỉnh vùng núi Tây Bắc như Sơn La, Điện Biên…, rau thối khiến nhiều người thích thú vì nguồn gốc hoang dã và mùi vị đặc trưng.

Rau thối có tên tiếng Thái là Pắc Nam. Đây là loại cây dây leo, lá kép màu xanh thẫm, mọc đối xứng nhau. Thân cây và cành lá có rất nhiều gai nhọn. Sở dĩ người ta đặt cho nó cái tên rau thối là cũng bởi vì mùi hôi nồng mà dù có đứng cách xa cả mấy mét vẫn dễ phát hiện ra.

Rau pắc nam mọc hoang nhiều trong các cánh rừng. Thân cây vươn dài, quấn quanh vào bất cứ cây nào sống bên cạnh. Những chồi lá non tơ hướng thẳng lên cao, hứng trọn hết những giọt sương thuần khiết và tia nắng mai vàng óng của đất trời Tây Bắc.

Chồi non của cây pắc nam có rất nhiều phiến lá nhỏ, dài, cụp vào nhau. Đây là phần lá ngon nhất, được sử dụng để chế biến món ăn.

Vào độ tháng 3, tháng 4 là thời điểm cây rau pắc nam cho nhiều lá non và ngon nhất, lúc này bà con vùng cao lại rủ nhau vào rừng để tìm hái thứ “lộc trời” mà thiên nhiên ban tặng.

Với sự khéo léo và cần cù vốn có, những phụ nữ người Thái vừa níu cành, vừa hái lá, cẩn thận không để những chiếc gai nhọn đâm vào tay. Những chồi non xanh biếc mỡ màng cứ thế được cho vào gùi rồi theo chân các chị em trở về nhà.

Nấu canh, xào hoặc làm nộm là cách mà người Thái nơi đây thường dùng để chế biến rau pắc nam. Với phong cách nấu nướng không quá cầu kì, người Thái thường kết hợp rau cùng thịt trâu, thịt lợn hoặc mớ cá tươi mới bắt từ suối về. Cũng có khi chỉ cần ít mỡ hành phi thơm rồi cho nắm rau xanh mướt ấy vào xào nhanh tay là cũng khiến bữa ăn trở nên hấp dẫn lạ thường. Cái vị ngai ngái, ngầy ngậy cộng thêm chút hương nồng cứ vương vấn nơi cổ họng, đủ để khiến bất kì ai yêu thích các đặc sản vùng cao phải ứa nước miếng thòm thèm.

Nhiều người thường ví rau pắc nam với quả sầu riêng. Mùi hôi nồng của chúng khiến những ai lần đầu thưởng thức đều thấy sợ và khó chịu nhưng khi đã ăn quen thì nó lại dễ gây nghiện, khiến ta nhớ mãi. Theo kinh nghiệm của người Thái, rau pắc nam sau khi được hái khỏi cây thì mùi hôi, độ giòn sẽ giảm dần theo thời gian. Vì thế, nếu muốn giữ trọn mùi vị đặc trưng của loại rau này thì nên chế biến ngay, có như vậy mới cảm nhận rõ vị ngọt bùi tự nhiên và mùi hôi nồng lan tỏa trong hơi thở.

Sự thuần khiết và hoang dã của loài rau pắc nam không chỉ hấp dẫn bà con dân bản mà còn được rất nhiều người ở khu vực thành thị ưa chuộng. Những mớ rau xanh mướt được bày bán ở khắp các chợ lớn nhỏ ở vùng cao như một thức quà đặc sản mà rừng xanh ban tặng cho nơi đây. Nếu có dịp ghé thăm Mộc Châu, bạn đừng quên nếm thử món ăn đặc biệt này nhé.