Tham gia Chương trình Mộc Châu, khách thăm quan sẽ nhớ mãi khi một lần thưởng thức các món ăn tại nơi đây. Phần 2 của bài viết, chúng tôi tiếp tục giới thiệu đến các bạn những món ăn hấp dẫn tại Mộc Châu: khoai sọ mán, cá hồi, sữa bò Mộc Châu, cải mèo, nộm da trâu.

Khoai sọ mán

Nhắc đến các đặc sản Mộc Châu, người gắn bó với mảnh đất này không ai không nhắc tới khoai sọ mán. Gọi là Khoai sọ mán bởi nó được người Dao trồng, và cũng chỉ có mảnh đất có người Dao sống loại củ này mới ngon.

Cá Hồi Mộc Châu

Tham gia chương trình trải nghiệm Mộc Châu - Các bạn sẽ được thưởng thức rất nhiều món ăn ngon bổ dưỡng được chế biến từ cá hồi. Bên cạnh đó bạn còn có thể mua cá hồi tươi về làm quà và tham quan quá trình nuôi cá hồi tại nơi đây.

Cách trung tâm Hà Nội chưa đầy 200km theo quốc lộ 6, cao nguyên Mộc Châu, tỉnh Sơn La là điểm đến hấp dẫn với khách thăm quan. Mỗi mùa trong năm, Mộc Châu lại có những nét đẹp riêng.

Cá hồi đang hun khói

Vào dịp cuối tuần, các bạn trẻ Hà thành thường rủ nhau đi Mộc Châu ngoạn cảnh. Chỉ sau vài tiếng rong ruổi trên xe máy, hoặc xe khách, Mộc Châu đã hiển hiện trước mắt với cánh đồng cỏ, nương chè xanh mướt, xen lẫn với những vệt hoa rừng… tạo nên bức tranh thiên nhiên sống động. Sau khi đã tham quan khám phá, Lữ khách nên đến với tiểu khu Vườn Đào, thị trấn Nông Trường, huyện Mộc Châu, Sơn La từ quốc lộ 6 rẽ vào khoảng 800m để thưởng thức món cá hồi. Cá hồi ở đây vừa tươi, ngon và rẻ nhất Việt Nam, anh Đoàn Văn Tú chủ quán cá hồi Mộc Châu chia sẻ.

Món gỏi cá hồi sẵn sàng phục vụ thực khách

Từ nhiều năm qua, cá hồi đã được nuôi tại nhiều địa điểm có nguồn nước lạnh, sạch như Sapa, Lai Châu, Lâm Đồng… để phục vụ nhu cầu thực khách trong cả nước, đặc biệt tại các thành phố lớn. Tuy nhiên, cá hồi được nuôi và chế biến phục vụ thực khách ở Mộc Châu (cách Hà Nội chưa đầy 200km) thì không nhiều người biết tới.

Anh Đoàn Văn Tú bên hồ nuôi cá hồi

Theo anh Đoàn Văn Tú, từ 2008, anh đã mua 3000 con cá hồi giống từ Sapa với giá khoảng 1 USD/con về nuôi thử tại Mộc Châu. Khó khăn ban đầu là làm chủ kỹ thuật nuôi cá, từ điều tiết nước trong hồ nuôi, chăm sóc cá… Sau những mẻ cá thành công, giá bán ban đầu khoảng 250.000 đồng/kg. Trong quá trình đó, anh và các thành viên trong gia đình vừa tự học vừa tham gia các khoá đào tạo về chế biến các món ăn từ cá hồi. Năm 2010, anh Tú tiếp tục mở rộng trại nuôi cá và mở quán chế biến cá hồi phục vụ khách địa phương, chủ yếu khách trong vùng và khách đến công tác. Hiện nay, sản lượng cá hàng năm ở trang trại cá của anh Tú đạt khoảng 4 tấn, chỉ đủ phục vụ nhu cầu của người dân địa phương và thực khách đến Mộc Châu. 

Nằm trong tiểu khu Vườn Đào, quán cá hồi này được bày trí khá đơn giản, chưa được đặt tên, khác hẳn với việc ăn cá hồi ở thành phố thường gắn với những nhà hàng sang trọng. khách thăm quan muốn thưởng thức các món chế biến từ cá hồi Mộc Châu, cứ hỏi người Mộc Châu quán Tú cá hồi ở khu Vườn Đào. Vì đây là quán cá hồi duy nhất không riêng gì ở Mộc Châu mà cả tỉnh Sơn La, anh Tú hồ hởi nói.

Món cá hồi hun khói

Với 200.000 đồng/suất ăn, Lữ khách sẽ được thưởng thức 6 món được chế biến từ cá hồi: gỏi cá hồi ăn kèm với rau cải, gừng, tỏi, xoài, dứa, tía tô, lá chua, lá ổi; da cá hồi chiên; thịt cá hồi chiên (tẩm bột), cá hồi xông khói rất đặc trưng được kết hợp từ công nghệ cá hồi xông khói của Phần Lan; lẩu cá hồi và cháo cá hồi. Nếu khách thăm quan mua cá tươi mang về, giá khoảng 350.000 đồng/kg.

Chế biến cá hồi để Lữ khách mang về

Anh Trí khách thăm quan đến từ Hà Nội sau khi thưởng thức cá hồi Mộc Châu chia sẻ: Cá hồi ở đây tươi, thịt dai và ngon, khác hẳn với cá hồi ướp lạnh mua ở các siêu thị Hà Nội. Ăn món gỏi cá hồi tươi rất ngon. Điều đặc biệt nữa là ăn cá hồi trong không khí mát mẻ của cao nguyên Mộc Châu, trên độ cao khoảng 1000m so với mặt biển thật ngon và khác biệt.

Sữa Bò Non Mộc Châu

Ai đã từng được uống sữa bò đẻ (sữa đầu) mới thực sự là hạnh phúc. Bởi không phải lúc nào cũng có bò đẻ. Nó là thứ sữa nhiều chất dinh dưỡng, béo, ngậy và rất thơm.

Những chú bò khoang đáng yêu ấy đã trả lại cho mảnh đất và con người ở đó những thứ sản vật hết sức đặc biệt.

Thứ đầu tiên phải kể đến là sữa. Hẳn bạn đã biết tác dụng tốt của sữa tươi, nhất là sữa tươi nguyên chất, nhưng được tận hưởng cảm giác của một người nông dân: cho bò ăn, vắt sữa bò, đun sữa và thưởng thức một ly sữa nóng vừa vắt giữa núi đồi và thảo nguyên thì phải là người may mắn lắm mới có cơ hội.

Sữa tươi có thể uống bất kể lúc nào, nhưng để tận hưởng mùi thơm của nó thì tốt nhất nên uống vào buổi sáng. Khi tiết trời còn se se lạnh (Mộc Châu mùa nào cũng thế- buổi sáng se lạnh), vệ sinh cá nhân xong, cầm cốc sữa nóng trên tay, mùi thơm, ngậy của sữa lan dần qua vị giác lên não bạn đã thấy sảng khoái, ấm áp lên rồi.

Thêm một chiếc bánh mỳ nữa, thế là bạn có một bữa sáng lý tưởng, giàu chất dinh dưỡng. Uống sữa tươi trước khi đi ngủ bạn cũng sẽ thấy dễ chịu, giấc ngủ sâu hơn, khỏe hơn. Cũng vẫn là sữa tươi nhưng được uống sữa bò đẻ (sữa đầu) mới thực sự là hạnh phúc. Bởi không phải lúc nào cũng có bò đẻ, và khi bò đẻ thì sữa đầu cũng chì có trong vài ba ngày. Nó là thứ sữa nhiều chất dinh dưỡng, béo, ngậy và rất thơm.

Với lượng sữa vắt ngay sau khi bò đẻ, người ta không đun như bình thường mà đem hấp cách thủy, sữa sẽ đông chặt lại, xắt miếng ra, chấm muối ớt. Nếu ăn thử một lần, bạn sẽ thấy trên đời này chắc không có món gì làm từ sữa giản đơn mà ngon đến thế.

Sữa chua chắc chắn là món không thể không ăn khi đến Mộc Châu. Vị mát lạnh, chua chua, ngọt ngọt của nó đủ sức xua tan cái mệt mỏi của cả chặng đường dài. Nếu là người ưa chất béo bạn có thể tìm đến bơ hoặc váng sữa, rất ngậy và thơm, thú nhất là quệt ăn với bánh mỳ.

Những chú bò khoang hiền thảo không chỉ cho những giọt sữa trắng ngọt ngào, nếu sành ăn, bạn sẽ khám phá ra rằng, những chú bò non (bê) còn được chế thành món bê chao cực kỳ hấp dẫn. Những chú bê đực khi sinh ra sẽ được nuôi vài ba ngày rồi mới thịt. Từ đây, những miếng thịt ngon nhất được ướp xả, gừng, gia vị rồi chao qua dầu sôi. Món này ngon bởi nguyên liệu sạch, thịt bê non, ăn rất mềm, vô cùng ngọt, nhưng không hề ngấy.

Đặc sản từ bò sữa nhiều là thế, ngon, bổ là vậy, nếu bạn muốn mua về tặng gia đình cũng không phải là quá khó: bạn có thể chọn mua bánh sữa, sữa thanh trùng, tiệt trùng. Nếu muốn sữa tươi có thể mua từ hôm trước, cho vào tủ đá. Vận chuyển vài tiếng vẫn không vấn đề gì.

Cải Mèo Mộc Châu

Tham gia Hành trình mộc châu, khách thăm quan sẽ được thưởng thức đặc sản cải mèo mộc châu. Mùa đông, ăn cải mèo mộc châu luộc chấm mắm dầm trứng vừa ngon vừa khoái.

Cải mèo Mộc Châu chỉ có vào mùa đông và mùa xuân. Thứ cải này vốn được bà con ở đây trồng tự nhiên quanh các nương, rẫy để phục vụ nhu cầu của gia đình và thết đãi khách khứa. Giữa thu đến cuối thu, mang hạt giống ra rải quanh vườn, quanh rẫy mà chẳng cần rào giậu, luống bãi, cũng chẳng cần chăm bón, tưới tắm gì. Cứ thế, cây cải sẽ tự mình chắt chiu lấy nhựa sống, lấy dinh dưỡng từ những khe đất khe đá, từ cái sương lạnh của vùng núi Tây Bắc mà lớn lên. Ấy thế mà cây cải cứ xanh, cứ cao, cứ non mượt non mà, nhìn thôi đã thích mắt.

Vài năm trở lại đây do nhu cầu ăn cải mèo của khách thăm quan thập phương tăng cao, nên bà con dân tộc đã biết trồng để bán, để kinh doanh, trồng thành hàng, thành luống. Dù vậy cách thức trồng vẫn còn nhiều thô sơ nên cải mèo Mộc Châu vẫn giữ được những hương vị đồng nội hoang dã của nó.

Cải mèo luộc chấm nước mắm dầm trứng chế biến hết sức đơn giản. Mua cải về, tách từng bẹ rau ra rửa sạch rồi xắt ra thành từng khúc dài 4-5 cm, cho vào luộc với nước đã đun sôi già. Nêm thêm vài hạt muối trắng và lật trở đều tay cho rau xanh màu. Đập thêm vài lát gừng cho thơm rau. Rau vừa chín tới thì vớt ra, bày lên đĩa. 

Luộc hai quả trứng gà rồi dầm với nước mắm hoặc nước tương (xì dầu). Và ăn nóng. Ăn tới đâu là biết liền tới đó. Cái vị đăng đắng, ngăm ngăm vừa phải của rau quyện với vị ngọt, vị thơm, vị mặn của xì dầu, rồi là cái béo của lòng đỏ trứng gà… Tất cả hòa thành một thứ hương vị rất mê hoặc, ăn một miếng rồi lại muốn ăn thêm, ăn một lần rồi lại muốn ăn thêm lần nữa… 

Ăn cải mèo Mộc Châu ấn tượng nhất là cái vị đăng đắng ngăm ngăm của nó. Đăng đắng vừa phải, vừa đủ. Đăng đắng qua rất nhanh để rồi khi qua đi, lại cảm nhận rõ thêm cái ngọt ngào, tươi non, mềm mại của rau; ngọt ngào, đậm đà của nước chấm. Cái vị đăng đắng, ngăm ngăm ấy, đã ăn một lần thì chẳng dễ gì quên được. Mùa đông, ăn cải mèo Mộc Châu luộc chấm mắm dầm trứng, vừa ngon, vừa bổ mà lại mát lòng mát dạ.

Cải mèo Mộc Châu ngoài ăn luộc còn có thể dùng ăn lẩu, xào với thịt hun khói, thịt gà… món nào cũng đặc sắc và có hương vị riêng. Nhưng ăn luộc chấm mắm dầm trứng vừa bình dị mà lại giữ được nhiều hương vị của cây cải mèo Mộc Châu nhất. 

Nộm da trâu

Những ai chưa từng ăn món này đều nhăn mặt, vì nghĩ mình đang gặm cái mặt trống. Da trâu rất khó lấy vì trâu bị lọc toàn bộ da, sau đó được chuyển ngay cho các mối làm trống. Ấy thế nhưng người Thái ở Sơn La đã biến da trâu trở thành đặc sản không thể thiếu trên mâm cơm những dịp đặc biệt. Những người phụ nữ Thái đảm đang đã không ngại khó khăn để làm mềm hóa sự dai và cứng của da trâu bằng cách hơ qua lửa rồi ngâm với nước lã. Sau khi đủ độ, với con dao thật sắc, họ dùng hết sức để thái mỏng miếng da dầy đó.

Làm món nộm da trâu không thể thiếu mắc khén và nước măng chua. 

Thật lạ, miếng da trâu đen xì, dầy bịch ban đầu, qua vài công đoạn tưởng như giản đơn đó lại biến thành món cực hấp dẫn từ ánh nhìn. Khi thái mỏng tang, miếng da trâu giờ có màu vàng của quả chanh Tây, bên trong là màu vàng nhạt, trong trong, cắn thử lại sần sật, giòn giòn, là lạ.

Cũng như nhiều món nộm khác của người Thái, nộm da trâu cần gia giảm thêm nhiều gia vị và rau thơm như lạc, mùi ta, mùi tàu, chút hạt mắc khén đặc trưng.

Đặc biệt, cái làm nên thứ quyến rũ của nộm da trâu chính là vị chua của nước măng chua, chứ không phải của chanh hay giấm. Đó là vị chua thơm, thanh thanh. Nước măng chua muốn ngon phải ngâm bằng thứ măng củ tươi, nước suối và thêm những gia vị cần thiết. Măng cũng phải có thời gian để "ngấu" tiết ra thứ nước chua thanh mát mới đúng điệu để trộn món nộm này.

Nộm da trâu giòn giòn, sặt sật.

Nộm da trâu được xếp gọn trên mẹt hình thuyền, cong cong, sơn màu cánh gián nhạt, lại có hai tay cầm. Gắp một miếng, nhớ dùng đũa khéo léo gắp cả da trâu, thịt trâu, lạc, mùi ta, mùi tàu, nhúng sâu hơn nước nộm, hít hà… Chà, da trâu giòn giòn đanh đanh, hơi giống vó bò nhưng giòn hơn, thớ thịt lại khác. Tợp một chén rượu, nhắp thêm miếng nữa, lần này ta ăn tinh tế hơn, nên vị chua của măng mới hé mặt.

Rồi cảm giác ngòn ngọt của thịt trâu (đã được nện kỹ cho thật mềm), vị bùi của lạc rang, thơm của mùi ta… tất cả cùng hòa quyện tạo thành thứ men ngây ngất trong khoang miệng.